Waar was u op 19 maart 1992? Kunt u zich überhaupt iets herinneren van eind maart van dat jaar? Bosnische Nederlanders, veelal afkomstig uit de regio Posavina, kunnen zich die periode nog heel goed herinneren.
Bijvoorbeeld dat op 18 maart 1992 in Sarajevo door Izetbegovic, Karadzic en Boban het zogenaamde Cutileiro verdrag, het verdrag dat de oorlog moest voorkomen, ondertekend werd. De inkt van dit verdrag was niet eens droog, toen voor het eerst de algemene noodsirene in hun geboortestad luidde. Eind maart begonnen de eerste schermutselingen in de naburige stad Bosanski brod, een van de eerste brandhaarden in de Bosnische oorlog. De impact hiervan, het feit dat dit het begin was van een bloedige oorlog, drong op dat moment nog niet volledig bij iedereen door.
Thuis keken veel mensen op die dag naar het tv-muziekprogramma Meraklije, niet realiserend dat dit de noodgedwongen laatste aflevering zou zijn.
Inmiddels zijn er 30 jaar als een sneltrein voorbijgeraasd. Het is inmiddels 19 maart 2022 geweest. Het was een mooie dag om weer eens wat herinneringen op te halen over de afgelopen periode. In de stadsbibliotheek in Deventer werd er op deze mooi lentedag Stichting 1992 gepresenteerd die zich tot doel stelt om op een waardige manier 30 jaar verblijf van Bosniërs in Deventer te herdenken. Ruim 70 bezoekers kwamen op deze activiteit samen om de komst van deze nieuwe stichting welkom te heten.
In een ontspannen en gezellig sfeer opende de middag met een traditionele Bosnische liederen van accordeonist Hussein Saldic en zijn leerling Denis die speciaal voor deze gelegenheid uit Dortmund gekomen waren. Na een persoonlijke opening van de dagvoorzitter Anke Hamstra over haar herinneringen aan vakanties in Joegoslavië. De gezelligheid en zorgeloosheid van de jaren 80. Daarna kwamen twee Deventenaren Herman Remmelenkamp en Sjouke Kamsteeg aan het woord, die betrokken waren bij de opvang van de eerste Bosnische vluchtelingen. Sjouke Kamsteeg was toen een van de eerste vrijwilligers van de Rode Kruis die zich net als veel Nederlanders aanbood om het verblijf van vluchtelingen in de tijdelijke opvangcentrum in Schalkhaar zo aangenaam mogelijk te maken. Herman Remmelenkamp was toen de stuwkracht achter lokale Vluchtelingenwerk dat de handen vol had aan ruim 600 binnengekomen nieuwkomers. Beide heren zijn heel goed bekend onder de Bosniërs want via hen liepen eerste contacten met Nederland. Het ophalen van leuke, maar ook droevige herinneringen over menselijke leed dat mensen dichterbij elkaar brengt kwam ter sprake. De solidariteit en het meeleven van Deventenaren met de ontheemde Bosniërs heeft veel te maken met de situatie van nu, met deze keer Oekraïners in de hoofdrol.
Sjouke noemde de periode van de opvang van Bosniërs, de leukste tijd van zijn leven, omdat hij het gevoel had iets wezenlijks kon betekenen voor mensen.
En Herman vertelde onder andere dat vooral de gastvrijheid van Bosniërs op hem de indruk maakte. Hij noemde het een paradox dat deze gastvrije mensen niet welkom in hun eigen moederland waren.
Na deze historische terugblik heeft Anke Hamstra twee tieners met Bosnische roots op het podium verwelkomd en als een ware maatschappijleer docent ging ze in gesprek met ze over hun weten van het vluchtelingenverleden van hun ouders. Als een blijk van waardering voor hun ouders en andere Bosniërs gingen deze twee tieners de uitdaging aan door twee gedichten in de moedertaal van hun ouders voor te dragen. Een niet makkelijke opgave aangezien het Bosnisch hun tweede taal is. Zanna Djulbic droeg een gedicht over een bijzonder en karakteristiek sprookjesland Bosnie, waar alles maar gewoon is maar op een heel verrassende manier. Terwijl Tarik Devedzic het gedicht Testament voordroeg dat eigenlijk een wijze les over liefde, solidariteit en verdraagzaamheid is dat de jonge generatie in nalatenschap krijgt.
In het centrale gedeelte van het programma werd de Stichting 92 gepresenteerd door het oprichtingscomités. Daar kwamen de beweegredenen en toekomstplannen aan de orde. In een interactief gesprek met het publiek ging het over de noodzaak van banden met elkaar aan te halen en meer zichtbaarheid van Bosniërs in Deventer te vergroten. Er werd benadrukt dat ervaringen van Bosnische vluchtelingen met integratie en een erkenning voor het leven in den vreemde op te bouwen meer aandacht en ruimte moeten krijgen. De belangrijkste opgave van de Stichting is het verbinden van de oude en de nieuwe generatie Bosniërs met elkaar, evenals de nieuwkomers en ingezetenen in Deventer bij elkaar te brengen om meer begrip en verdraagzaamheid uit te dragen. Stichting is van plan om de komende tijd op een toepasselijke manier 30 jaar van Bosniërs in Deventer te vieren met een voorstelling en een concert. Daarnaast is er behoefte aan meer kleinschalige activiteiten om elkaar persoonlijk te leren kennen.
Op het eind werd er weer volop gespeeld en gezongen. Door spontaan microfoon te grijpen heeft een representant van de oudere generatie de heer Hodzic-Mehic de show gestolen. De muziek heeft ook deze keer kunnen verbroederen. Met de nostalgische en emotionele klanken van Bosnische sevdalinka werd de middag afgesloten en het publiek ging voldaan en tevreden huiswaarts met een belofte aan elkaar om nog eens bij elkaar te komen.
Kortom, een middag om nooit te vergeten.
Mede mogelijk gemaakt door gemeente Deventer en Bibliotheek Deventer.
